Co to jest ceramika i jak się ją tworzy?

Ceramiką nazywa się wyroby i materiały, które pochodzą z nieorganicznych i niemetalowych tworzyw. Poprzez uformowanie gliny i jej wypalanie uzyskuje się te produkty. Wyodrębnia się ceramikę inżynierską, czy tradycyjną. Do tej drugiej należy szkło, porcelana czy wyroby garncarskie. Poznaj główny podział ceramiki i sprawdź, jakie wyodrębnia się szkliwa.

Czym jest ceramika?

Słowo ceramika pochodzi od greckiego określenia „keramikos”. Wywodzi się ono od wyrażenia „keramos”, które oznacza wyraz „ziemia” lub „glina”. Obecnie ceramiką uznaje się wyroby czy materiały nieorganiczno-niemetaliczne. Uzyskuje się je poprzez cieplną obróbkę w temperaturze ponad kilkuset stopni Celsjusza. Przykładem może być spiekanie. Warto wiedzieć, że historia ceramiki zaczyna się już w paleolicie. Najstarsze wyroby ceramiczne pochodzą z 13 tysięcy lat p.n.e.

Ceramika artystyczna to w większości wyroby ceramiczne przeznaczone do użytku. Z reguły wytwarza się je z porcelany lub fajansu. Do największych jej zalet zalicza się wykonanie, które jest estetyczne. Do artystycznej zwykle zalicza się:

• dekoracyjne kafle,
• dekorowane naczynia,
• figurki z porcelany.

Jaki jest podział ceramiki?

W związku z typem stosowanej glinki oraz metodę przygotowania ceramiki dzieli się ją na:

• biskwit – są to produkty, które nie są pokryte szkliwem lub są jedynie raz wypalone,
• wyroby garncarskie,
• porcelit, porcelanę, fajans – utworzone z glinki z dodaniem kaolinu, skalenia i kwarcu,
• kamionkę – składa się z gliny, piasku kwarcowego i skalenia.
• terakotę – nieszkliwioną ceramikę, którą produkuje się z naturalnych glin w barwach od żółtego do czerwonego. Stosuje się ją w architekturze.

Z kolei ze względu na zawartość gliny, ceramika może mieć różnorodne właściwości. W przypadku ceramiki kamionkowej w związku z dużą zawartością dwutlenku krzemu wyodrębnia się:

• właściwości izolacyjne,
• dużą twardość,
• ognioodporność,
• odporność na wahania temperatur i czynników chemicznych.

Jak się okazuje, kamionka znajduje zastosowanie jako naczynia stołowe, gospodarcze czy kuchenne. Może być również użytkowana w budownictwie czy przemyśle.

Jakie wyodrębnia się szkliwa?

Wyróżnia się następujące szkliwa:

• ołowiowe – składają się z tlenków ołowiu,
• porcelanowe – ich głównym składnikiem są skalenie,
• ziemne – wykazują się brunatnym kolorem, który jest dla nich charakterystyczny,
• solne – wykorzystywane na kamionce. Dzięki nim uzyskuje się chropowatą powierzchnię,
• skaleniowe – naturalne. Czasem wyroby ceramiczne pokrywa się angobą. Jest to warstwa innej gliny,
• alkaliczne – zawierają tlenki litowców. Przykład: tlenek potasu. 

Jak tworzona jest ceramika? Etapy

Naczynia z ceramiki tworzy się z wyrobu ceramicznego, jakim jest właściwa masa ceramiczna. Stworzona jest ona z:

• gliny,
• skalenia,
• kwarcu,
• kaolinitu,
• piasku,
• wody.

Wszystko jednak zależy od metody obróbki czy zastosowania wyrobów, które są gotowe. Następnie przed użyciem miesza się je przez około 12 godzin. Dokonuje się tego w młynie, aż do otrzymania jednolitej masy. Odpowiedni skład wpływa na odporność, a więc na wysokie temperatury, ogień czy zniszczenia. Przy tym nie przewodzą prądu.

Kolejnym etapem jest formowanie kształtu. Przeprowadza się je poprzez ręczne kształtowanie za pomocą koła garncarskiego bądź przy zastosowaniu gipsowych form. Chociaż formowanie ręczne jest czasochłonne i wymaga dokładności, w efekcie otrzymuje się oryginalne dzieła. Aby to przeprowadzić, będziesz potrzebować wolno schnącej masy, która jest niezbyt gęsta. Będziesz mógł ją w wybrany sposób modelować czy dołączać następne części. Z kolei dzięki glinianym formom, które są wielokrotnie używane, można tworzyć masowo ceramikę. Ceramiczną lejną masę do formy wlewa się, a potem koło ją rozprowadza – od zewnętrznych do wewnętrznych ścianek. Po uzyskaniu przez nią właściwej twardości zdejmuje się ją. Tak przygotowany produkt można obrabiać.

Kolejnym etapem jest nadanie naczyniom twardości. Po wypaleniu przez około 12 godzin w piecach do ceramiki, w których temperatura wynosi 800 stopni Celsjusza, przeprowadza się ozdabianie wyrobów. W tym celu sprawdzą się stemple i pisaki. Potem można je zeszkliwić. Po aplikacji cienkiej powłoki szkła wyroby są po raz drugi przenoszone do pieca. Powinien być rozgrzany do 1250 stopni. Po tym zabiegu blade kolory stają się intensywne. Jest to ostatni etap – wyroby są już gotowe.